Chùa Bảo Quang – ngôi chùa cổ kính có từ thời Lê sơ

Chùa Bảo Quang – tọa lạc ở giữa làng Yên Thôn xã Thạch Xá huyện Thạch Thất. Chùa hướng Nam, làm trên 1 khu đất rộng rãi thoáng đãng. Chùa là 1 nếp nhà song song nằm ngang, nối liền 2 nhà là nhà ống muống, thiêu hương, tạo cho chùa có hình chữ công. Hai nhà nằm ngang, các mái chảy xuống gặp nhau ở 4 góc tạo thành các đao cong lên mềm mại. Chùa có kiến trúc đơn giản, bào trơn đóng bén, tường xây bằng đá ong loại nguyên liệu sẵn có ở địa phương. Chùa làm rất thấp, tàu chùa chỉ cách hiên 1,6m (chùa làm thấp là 1 đặc trưng của những ngôi chùa cổ) nhưng nền chùa Bảo Quang lại được đắp lên rất cao, phải qua 7 bậc mới lên đến hè chùa. Dân làng còn lưu truyền, 2 sào ao làng bên trái chùa là dấu tích của việc “vượt thổ” đắp nền chùa ngày xưa mà thành. Phía trước chùa là tam quan, làm kiểu chồng diêm 2 tầng 8 mái.

Chùa Bảo Quang xã Thạch Xá - Thạch Thất - Hà Nội

Phong cách tượng phật ở chùa Bảo Quang

     Chùa Bảo Quang còn lưu giữ được 3 tấm bia đá cổ, dựng ở 2 bên sườn bái đường và quả chuông “Bảo Quang hồng chung” treo ở Tam Quan. Quả chuông có miệng rộng 52cm, thân chuông cao 70,5cm, có 4 múi. Nội dung bia và bài minh chuông cho ta những thông tin rất quí giá về ngôi chùa. Tấm bia “hậu phật bi kí” dựng năm Canh thân là tấm bia cổ nhất và lớn nhất ghi rõ: Sư cụ Thích Thanh Tầm, người ở làng Phú Ổ, huyện Thạch Thất trụ trì chùa. Thời Hồng Đức (1460-1497), năm Quí Sửu (1973) cụ đã cùng dân làng sắp xếp lại tượng phật, tạc thêm tượng A di đà và Kim cương, đúc Bảo quang hồng chung, cụ còn cung tiến vào chùa 1 mẫu ruộng, ngày nay vẫn gọi là ruộng Chí Nguyên – tên hiệu của cụ. Như vậy, đến thời Hồng Đức, cách đây trên năm trăm năm đã có ngôi chùa này và chắc chắn chùa đã qua nhiều lần sửa chữa … nhưng vẫn giữ được dáng dấp ngôi chùa rất cổ kính.

     Chùa Bảo Quang có 52 pho tượng phật, phần lớn bằng đất sét, luyện với trấu xay, phủ sơn. Các pho tượng được tạo tác theo phong cách tả thực khá đẹp và sinh động. Chùa có 4 pho tượng Kim cương ngồi, tứ Kim cương chứ không phải là bát bộ Kim Cương và ngồi chứ không phải là đứng, sát khí đằng đằng như thấy ở các chùa khác, trong đó lại có vị Kim cương ngồi gảy đàn. Các pho Kim cương này được nói đến trong bia Hậu phật kể trên. Có người cho rằng vì được tạo tác thời Hồng Đức – một thời thịnh trị nhất trong xã hội phong kiến Việt Nam, nên người thợ đã tạc những vị thiên tướng bảo vệ phật pháp trong cảnh xã hội Yên Bình. Đây là một nét độc đáo hiếm có của chùa Bảo Quang.

     Tiệc chính của chùa Bảo Quang là ngày mùng 4 tết, trước đây ngày mùng 4 tết các vãi và bà con dân làng ra chùa vừa thành tâm lễ phật vừa vãn cảnh chùa và cũng là dịp để giao lưu gặp gỡ đầu xuân. Năm làng mở hội, thì có đấu vật và đánh gậy, là 2 môn thể thao truyền thống của làng Yên và nhiều trò chơi khác.

      Ngày 26 tháng giêng là ngày cúng Phật, cầu yên cho làng.

      Ngày mùng 7 tháng tám là ngày giỗ cụ Thích Thanh Tầm – cụ đã có công cung tiến nhiều ruộng, tạc tượng, đúc chuông cho chùa cách nay trên 500 năm.

Bà con thường gọi chùa Bảo Quang là ‘chùa làng’ – chùa do dân làng xây dựng, không phải chùa do Nhà nước làm. Chùa gắn bó chặt chẽ với đời sống văn hóa tâm linh của bà con dân làng. Ngôi chùa đã trải qua nhiều lần sửa chữa, trùng tu bảo tồn nhưng tiếc rằng không còn chứng tích để biết cụ thể. Sau thời gian dài chiến tranh … chùa bị xuống cấp nặng. Năm 1993 hội người cao tuổi cùng dân làng tiến hành sủa chữa lớn, năm 2004 xây thêm nhà tổ, năm 2011 chùa lại được xây thêm tam quan ngoại.

      Dân làng Yên tự hào là trong 1 ngôi làng nhỏ mà có đến 4 ngôi chùa cổ. Trong đó chùa Bảo Quang là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở huyện Thạch Thất.